Overzicht

Het Noordpoolgebied warmt snel op. Terwijl het zee-ijs blijft smelten, worden Arctische wateren steeds beter bevaarbaar voor schepen die met zware stookolie varen. Stookolie is een van de meest vervuilende brandstoffen ter wereld, niet alleen omdat ze bijna onmogelijk te verwijderen is na een olieramp, maar ook vanwege hoger gehalte aan lucht- en klimaatvervuilende stoffen dan andere scheepsbrandstoffen. Gezien de ernstige risico’s van stookolie voor het poolmilieu heeft de internationale scheepvaartgemeenschap het gebruik ervan bij Antarctica al verboden. Nu is het tijd om het Noordpoolgebied, wat net zo kwetsbaar is voor verstoring en vervuiling, dezelfde mate van bescherming te bieden.

Scheepsbrandstoffen worden geclassificeerd op viscositeit. Afgebeeld zijn een laagzwavelige gasolie (links, lage viscositeit) en een zwavelrijke stookolie (rechts, hoge viscositeit). Foto: Asia Weekly
ship sea ice arctic pollution

Risico’s van stookolie in het Noordpoolgebied

Giftig en stroperig

Stookolie is een extreem giftige en stroperige scheepsbrandstof die in het mariene milieu langzaam wordt afgebroken, met name in koudere regio’s zoals het Noordpoolgebied.

Onbeheersbare lekkages

Bij lekkage van zware stookolie zorgen een gebrekkige infrastructuur, onbekende wateren, zware weersomstandigheden en lastige navigatie door drijfijs ervoor dat aanpak vrijwel onmogelijk is.

Risico’s voor de inheemse bevolking

Lekkage van zware stookolie levert grote risico’s op voor de inheemse bewoners van het Noordpoolgebied die van de zee afhankelijk zijn voor hun voeding, cultuur en economische behoeften.

Schadelijke stoffen

Zware stookolie veroorzaakt een grotere uitstoot van schadelijke stoffen, zoals zwaveloxide, stikstofoxiden en roet, allemaal oorzaken van een groter risico op longaandoeningen en vroegtijdig overlijden. De overschakeling van zware stookolie naar laagzwavelige gasolie brengt roetemissies met 30%-80% terug.

Versnelde opwarming

In het Poolgebied heeft roet een sterk klimaatopwarmend effect. Dat effect is in het Noordpoolgebied ten minste drie maal hoger ten opzicht van emissies op open zee. Dit komt omdat roet in de atmosfeer binnenkomende straling van boven absorbeert, net als gereflecteerde straling van onderaf.

Zelfversterkende opwarming

Roetdeeltjes die op sneeuw en ijs van het Noordpoolgebied vallen, nemen warmte op van de zon. Ook wordt de hoeveelheid teruggekaatst licht kleiner. Smeltende sneeuw en smeltend ijs vergroten de oppervlakte donker oceaanwater en leiden tot een zelfversterkende cyclus van verdere opwarming van het klimaat.

snow ice arctic

Oplossingen

Stookolie wordt in het Noordpoolgebied gebruikt voor twee doeleinden. Ten eerste is het een brandstof voor schepen die door Arctische wateren varen. Ten tweede gebruiken sommige dorpen in het Noordpoolgebied zware stookolie om hun huizen te verwarmen en elektriciteit op te wekken. Gezien deze twee doeleinden moeten inspanningen gericht op het beperken van de risico’s van het gebruik van stookolie gericht zijn op twee afzonderlijke benaderingen:

 

Aanpak van de risico’s van stookolie als scheepsbrandstof

De afbouw van het gebruik en vervoer van zware stookolie voor brandstof in Arctische wateren is de meest directe aanpak voor het terugdringen van de gevolgen van een olieramp met stookolie en het reduceren van de schadelijke emissies in het Noordpoolgebied. Overschakelen van stookolie naar een alternatief zoals laagzwavelige gasolie leidt tot zo'n 30% lagere roetemissies.

Aanpak van de risico’s van stookolie als scheepslading

Omdat enkele Arctische gemeenschappen sterk afhankelijk zijn van stookolie voor huishoudelijk gebruik, richt de Clean Arctic Alliance zich momenteel niet op het vervoer van stookolie als lading. Om de risico‘s van een olieramp met stookolie in Arctische wateren aan te pakken, moet hier in de toekomst aandacht voor komen.

De geleidelijke afbouw van het gebruik en vervoer van stookolie als scheepsbrandstof is de meest doeltreffende strategie en heeft prioriteit. De Internationale Maritieme Organisatie, de VN-organisatie die het gebruik en het vervoer van  stookolie moet reguleren, moet wettelijke regels aannemen om het gebruik van stookolie als scheepsbrandstof in de Arctische wateren per 2020 af te bouwen.